Nahdż al-Balagha już po polsku!

Tagi

nasze relacje, nowości wydawnicze, szejch Arkadiusz Miernik, wydarzenia

W historii polskiej literatury religijnej, mamy dużą ilość interesujących książek z kręgu religii islamu. Są to książki różne, od drobnych prac dot. sfery codziennego życia religijnego, ciekawych rozważań teologicznych (w tym traktatów mistycznych), po dzieła będące fundamentem islamskiej religii.
Do tych ostatnich należą oczywiście polskie przekłady Koranu, gdzie autorzy tych tłumaczeń, niewątpliwie wpisali się w historię literatury nie tylko islamskiej, ale i polskiej.
Mamy cztery pełne przekłady Koranu na język polski. Pierwszy z nich to tzw. „Koran Buczackiego” wydany w połowie XIX wieku (1858 rok), bez tekstu w języku arabskim (uczeni muzułmańscy zalecają, aby tekst narodowy był wydany razem z tekstem oryginalnym). Koran ukazał się w dwóch tomach, gdzie pierwszy tom przybliża m.in. życie proroka Muhammada (s)(w tekście wydania – Mahometa), opisuje wiarę islamską oraz stosunki polsko-tureckie. Tom drugi to tekst Koranu. W roku 1988, w Warszawie ukazał się reprint wydania z roku 1858. Zgodnie z zapisem zamieszczonym na jego kartach tytułowych, przekładu dokonał polski Tatar, Jan Murza Tarak Buczacki (do dziś mówi się o tym przekładzie „Koran Buczackiego”). Ciekawostką jest fakt, że w przedmowie wydawca wskazuje, jako translatora ojca Jana Murzy – Selima Buczackiego, wskazując Jana jedynie jako tego, który brał udział w przygotowaniach przekładu do druku. Przekład miał być dokonany częściowo z języka arabskiego, częściowo z francuskiego. Tak, czy inaczej, do połowy lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku Jan Buczacki był podawany we wszelkich publikacjach, jako ten, który dokonał owego przekładu. Dopiero odkrycia dokonane w roku 1995 przez profesora Zbigniewa Wójcika z Warszawy, pozwoliły ustalić, że przekładu tego dokonali dwaj filomaci wileńscy- katolicy, ksiądz Dionizy Chlewiński i Ignacy Domeyko. Przekład był dokonany na zlecenie polskich Tatarów, na około trzydzieści lat przed jego wydaniem. Dlaczego jako translatora wydawca podał Jana Buczackiego, tego dokładnie nie wiadomo. Była to być może próba ominięcia cenzury carskiej, która zakazywała wydania Koranu w tłumaczeniu dwóch skazanych, w wileńskim procesie, filaretów. Wydaje się, że wydanie tego pod szyldem tłumaczenia dokonanego przez polskiego Tatara, było dla władz carskich bardziej do przyjęcia.
Rok 1986 przynosi drugie w Polsce, pełne wydanie tekstu Koranu. Nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego ukazuje się przekład z języka arabskiego, dokonany przez wybitnego polskiego arabistę, profesora Józefa Bielawskiego. Wydanie to nie posiada tekstu arabskiego. Ponowne wydanie tego tłumaczenia w innej szacie graficznej (nie biorę zatem pod uwagę wznowień edycji z roku 1986), w 2 tomach ukazało się w ramach serii wydawniczej „Księgi Święte Religii Monoteistycznych” w roku 2009 w Warszawie.
W roku 1990 ukazało się w Londynie (wydawca z Islamabadu- Pakistan), tłumaczenie Koranu na język polski, zatytułowane „Święty Koran” (łącznie z tekstem arabskim). W publikacji brak informacji o tłumaczu. Przekładu tego dokonali imam Mahmud Taha Żuk wraz ze swoim krewnym Władysławem Wojciechowskim.
W roku 2011 wydany został w New Jersey (USA) Koran w j. polskim (wraz z tekstem arabskim). Wydawcą są muzułmanie tureccy. Wydawnictwo Thugra Books ma siedziby w New Jersey, Istambule, Kairze w Moskwie. Przekładu z języka angielskiego dokonał dr Jarosław Surdel (przekład z arabskiego na angielski Ali Űnal), związany z Fundacją Mevlana w Warszawie. Jarosław Surdel jest tłumaczem kilku książek dot. islamskiej religii.
Obecnie nad pełnym, nowym (piątym) przekładem Koranu z języka arabskiego pracuje zespół powołany przez Ligę Muzułmańską w Polsce.
Mówiąc o polskich tłumaczach Koranu nie sposób pominąć roli, jaką w tej historii odegrał Wojciech Kazimirski-Biberstein, polski arabista i iranista, uczestnik powstania listopadowego (współpracownik Adam Czartoryskiego). Przebywając na emigracji dokonał przekładu Koranu z języka arabskiego na francuski (1840) Przekład ten jest wznawiany do dziś i uznawany za jeden z najlepszych francuskich przekładów tej Księgi.
Z kolei z języka arabskiego na angielski przełożył Koran Muhammad Asad (Leopold Weiss – urodzony we Lwowie „polski żyd”) jeden z najwybitniejszych myślicieli muzułmańskich XX wieku. W roku 1980 ukazał się jego przekład, który uznawany jest za najlepiej oddające sens (w języku angielskim), tłumaczenie tego świętego dla muzułmanów tekstu.
Podstawą teologii, prawa i myśli społecznej islamu jest przede wszystkim Koran, ale obok niego wymienić należy także hadisy, czyli spisane czyny i słowa Proroka Muhammada(pokój z nim) składające się na islamską tradycję. Mamy w języku polskim przetłumaczone drobne fragmenty różnych zbiorów hadisów (tłumaczami tych fragmentów są m.in. prof. Janusz Danecki, imam Mahmud Taha Żuk). Jak na razie nikt nie dokonał przekładu całości takiego zbioru,.
Islam to dwa pełnoprawne nurty ortodoksyjne sunnizm i szyizm (oraz sufizm –islamski mistycyzm). Szyizm darzy ogromnym szacunkiem swoich pierwszych przywódców, Imamów-następców proroka Muhammada(s), wywodzących się z jego rodziny. Pierwszym z nich był Imam Ali Ibn Abi Talib(a), to po jego męczeńskiej śmierci powstał szyizm (shiat Ali-stronnictwo Alego).
Imam Ali(a), to po proroku Muhammadzie(s) najwybitniejsza postać w historii islamu. Darzą go szacunkiem i wspominają wszyscy muzułmanie, bez względu na to, do jakiego nurtu należą. Dla sunnickiej większości to najbliższy towarzysz Proroka i ostatni, czwarty kalif (następca) z tzw. „Kalifów Sprawiedliwych”. Dla sufizmu to ucieleśnienie „człowieka doskonałego”, pierwsze ogniwo w łańcuchu islamskiego gnostycyzmu. Wyjątkowym szacunkiem jednak darzą go muzułmanie szyiccy. Jest on pierwszym prawowitym następcą Proroka, pierwszym Imamem o ogromnym autorytecie duchowym, moralnym i politycznym.
Imam Ali (pokój z nim) jest autorem działa „Nahdż al- Balagha” („Ścieżka wymowności”). Dzieło to składa się z trzech części. Pierwsza z nich to „Przemówienia” (chutby-kazania) Imama Alego(a) (jest ich 241), na drugą część składają się „Listy” Imama (79), trzecia część to sentencje (mądrości, aforyzmy) –jest ich 480. „Nahdż al -Balagha” to dla szyitów odzwierciedlenie ducha wczesnego islamu, nauk Koranu i Proroka, a także przewodnik na przyszłość. Zawiera nauki obejmujące teologię, etykę, metafizykę, filozofię, politykę, naukę, retorykę, poezję itd.
„Nahdż al- Balagha” obok Koranu stanowi podstawę szyickiej szkoły prawnej.
Dotychczas w Polsce ukazywały się zaledwie częściowe tłumaczenia jedynie trzeciej części dzieła-„Sentencji” np. wyd. w 1990 roku 76-stronicowe „Aforyzmy” w tłumaczeniu prof. Janusza Daneckiego. W maju tego roku nasze Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej w Polsce wydało 68-stronicowy „Wybór sentencji”. Publikacja ta byłą zapowiedzią wydania całości „Nahdż al Balagha”. I tak się stało.
W październiku b.r. w Wielkiej Brytanii zostało wydane pierwsze polskie pełne tłumaczenie „Nahdż al-Balagha” (wydawcą jest Instytut Al-Mahdi w UK). Przekładu dokonał jeden z liderów Stowarzyszenia Jedności Muzułmańskiej w Polsce, Arkadiusz Miernik. Tłumacz (rocznik 1981) jest absolwentem szyickiego seminarium duchownego (Hawza al-Ilmijja) w Wielkiej Brytanii, magistrem nauk islamskich Uniwersytetu w Pendżabie, członkiem Rady Revert Muslim Association, międzynarodowej organizacji skupiającej konwertytów na islam szyicki. Tłumaczył już wcześniej wiele publikacji muzułmańskich na język polski.
Wydanie pierwszego polskiego tłumaczenia tego dzieła, będzie na pewno odnotowane we wszelkich światowych almanachach dotyczących ważnych wydarzeń w islamie.

22 października w godzinach 10.00-14.00, w Warszawie, w siedzibie Polskiej Akademii Nauk (Pałac Staszica-Sala Lustrzana) odbyła się prezentacja książki, połączona z Konferencją zatytułowaną „Imam Ali ibn Abi Talib i jego dziedzictwo”.

Wykładowcy:
Arkadiusz Miernik (SJM, Al-Mahdi Institute, autor polskiego przekładu „Nahdż al-Balagha”) „Nahdż al- Balagha i jej znaczenie dla współczesnego islamu”.
Mahmood Dhaila (Al-Mahdi Institute UK) „Imam Ali i wieloaspektowość księgi Nahdż al-Balagha”.
Andrzej Saramowicz (założyciel Polskiej Fundacji Sufich im. Dżelaladdina Rumiego) „Ali ibn Abi Talib a sufizm”.
Mahmud Taha Żuk (imam SJM, Instytut Muzułmański) „Towarzystwo Studiów Irańskich w Teheranie (1942-1945)”.

Organizatorami konferencji byli Al Mahdi Institute i Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej. Cieszymy się także z frekwencji, gdyż zaszczyciło nas swoją obecnością ok. 50 osób (ze swej strony dziękuję wszystkim za przybycie).
Myślę, że Arkowi Miernikowi należą się od nas wszystkich gorące gratulacje i podziękowania, że także i my, polscy szyici mamy już swoje pełne tłumaczenie działa Imama Alego (a).
A na koniec sentencja Imama:
„Gdy pytają was o to, czego nie wiecie,
nie wstydźcie się przyznać, że nie wiecie;
a kiedy czegoś nie wiecie,
nie wstydźcie się tego nauczyć.
Miejcie cierpliwość, gdyż jest ona dla wiary tym, czym głowa dla ciała,
bez użytku jest ciało bez głowy,
tak jak wiara bez cierpliwości”.

Rafał Berger

Zdjęcia:

1. Wykład Szejcha Arkadiusza Miernika(z lewej), z prawej Imam Mahmud Taha Żuk

2. Szejch Mahmood Dhalla z Al-Mahdi Institute

3. Imam Mahmud Taha Żuk, Stowarzyszenie Jedności Muzułmańskiej i Instytut Muzułmański

4. Andrzej Saramowicz, Prezes fundacjii sufich imienia Dżalaludina Rumiego